Introductie
Organisaties opereren in een wereld vol onzekerheid. Van economische crises tot cyberaanvallen, onvoorziene gebeurtenissen kunnen zelfs de meest zorgvuldig uitgewerkte plannen doorkruisen. In de huidige dynamische markt is risk management niet langer een achterhaalde periodieke oefening voor een overdreven voorzichtige en conservatieve CFO. Risk management is een noodzakelijke vooruitstrevende strategie geworden om te navigeren door onzekerheid. Of in elk geval, wordt erkend dat risk management een cruciaal element moet zijn in strategische planning, waarbij de gehele Raad van Bestuur betrokken is. Toch is de adoptie van een formeel risk management proces in MKB-bedrijven vaak beperkt. Dit kan te wijten zijn aan de perceptie dat het een complex en tijdrovend proces is, of wellicht aan een gebrek aan bewustzijn van de significante voordelen die zo’n proces kan bieden.
Begrip van Risico
Een duidelijk begrip van risico stelt organisaties in staat om effectief door onzekerheid te navigeren en een succesvolle risk management strategie te implementeren. Dat vraagt om een duidelijk begrip van concept van risico: is risico enkel een bedreiging, of kan het ook kansen bieden?
Een brede definitie van risico, die vaak wordt gebruikt in risk management literatuur, luidt als volgt:
“Risico is de uitdrukking van de waarschijnlijkheid (kans) en impact van een onzekere, plotselinge en extreme gebeurtenis die, indien deze zich voordoet, een positieve (kans) of negatieve (bedreiging) impact kan hebben op het behalen van een project of een doelstelling.”
Deze definitie omvat een aantal elementen, waarbij eerst wordt ingezoomd op de onzekerheid van elke gebeurtenis die van invloed kan zijn op de organisatie en/of de doelstellingen die de organisatie wil bereiken. Dit gebeurt op een pragmatische manier, door zowel de waarschijnlijkheid als de potentiële impact te combineren, wat prioritering mogelijk maakt. Ten tweede geeft dit aan dat de impact van zo’n gebeurtenis positief (kans) of negatief (bedreiging) zijn. Beide aspecten zijn even belangrijk bij het beoordelen van de bedrijfsstrategie vanuit een risk management perspectief.
Warren Buffet geeft ook een definitie van risico. Hij zei: “Risico komt voort uit het niet weten wat je doet.” Dit onderstreept het belang van kennis, onderzoek en weloverwogen besluitvorming bij risk management.
Doelstelling van Risk Management
Door proactief risico’s te managen, kunnen organisaties stabiliteit en bedrijfscontinuïteit garanderen. Een vooruitstrevende benadering van risk management gaat echter verder dan alleen het beschermen tegen bedreigingen. Het kan ook een krachtig hulpmiddel zijn om kansen te ontdekken en waarde te creëren. De doelstellingen van risk management kunnen dan ook op twee manieren worden samengevat:
- Risk Management als Bescherming: Enerzijds is risk management erop gericht een organisatie te beschermen tegen ongewenste gebeurtenissen. Dit omvat het identificeren, meten en beheersen van risico’s om negatieve effecten te minimaliseren. Het doel is om de stabiliteit en continuïteit van de organisatie te waarborgen. Echter, een overdreven voorzichtige aanpak van risicominimalisatie kan innovatie belemmeren en het groeipotentieel van de organisatie beperken. Het vinden van een balans tussen bescherming en weloverwogen risico nemen is cruciaal voor succes op de lange termijn.
- Risk Management als Waardecreatie: Aan de andere kant kan risk management ook waarde creëren. Een goed ontworpen risk management programma kan een bron van concurrentievoordeel zijn. Het stelt een organisatie in staat om risico’s holistisch te bekijken en te beheersen, wat impact heeft op zowel de algehele bedrijfsvoering als op individuele business units. Op concernniveau helpt risk management bij het identificeren en beperken van de netto blootstelling aan risico’s. Dit is cruciaal voor het behouden van toegang tot kapitaal en andere resources die nodig zijn voor strategie- en businessplannen. Op het niveau van de business unit zorgt risk management ervoor dat alle materiële risico’s worden geëvalueerd door operationele managers en medewerkers. Dit draagt bij aan het algehele risicoprofiel van de organisatie. Het nastreven van kansen door middel van weloverwogen risico’s is waardevol, maar het verwaarlozen van cruciale bedreigingen kan de organisatie blootstellen aan significante kwetsbaarheden.
Effectief risk management is er op gericht om zowel waarde te creëren als het beschermen van de basis van de organisatie.
De Paradox van Risk Management
De paradox van Risk Management ontstaat doordat organisaties een balans moeten vinden tussen deze twee doelstellingen. Teveel nadruk op bescherming kan leiden tot extreme risicomijding, wat waarde creatie belemmert. Omgekeerd kan te veel focus op waarde creatie resulteren in inadequate risicobeheersing, wat de stabiliteit van de organisatie in gevaar kan brengen.
Het uiteindelijke doel van Risk Management is niet om alle risico’s te elimineren. Nocco en Stulz (2006) stellen heel duidelijk dat bedrijven bestaan om strategische en operationele risico’s te nemen. Een bedrijf zou een vergelijkbaar voordeel moeten hebben bij het dragen van bedrijfsspecifieke risico’s, omdat het hier meer over weet dan wie dan ook. In dit perspectief is risico gekoppeld aan rendement en zal een bedrijf zeker deze risico’s willen nemen en zich verre houden van “niet-bedrijfsspecifieke” risico’s.
In dit verband noemen Nocco en Stulz (2006) de paradox van risk management: door de blootstelling aan non-core activiteiten te verminderen, kan een bedrijf meer strategische bedrijfsrisico’s nemen en profiteren van de kansen in hun core business.
De sleutel tot het navigeren door deze paradox ligt in het bereiken van een balanced approach. Enerzijds moet de organisatie worden beschermd tegen bedreigingen (threats) en anderzijds moeten kansen worden aangegrepen en waarde worden gecreëerd.
Waarde van Risk Management
Het omarmen van de paradox van risk management biedt een interessante kans voor de CFO. Door een cultuur van informed risk-taking binnen de organisatie te bevorderen, kan de CFO een praktisch risk management framework implementeren. Dit framework hoeft in eerste instantie niet complex of belastend te zijn. Een pragmatische aanpak is gewenst. Het gaat erom dat een cultuur van risk awareness wordt ontwikkeld binnen de organisatie en dat alle niveaus in staat worden gesteld om weloverwogen beslissingen te nemen op basis van een duidelijk begrip van potentiële risico’s en kansen. Dit framework moet worden gezien als een living document, dat continu moet worden gemonitord en verbeterd. Regelmatige evaluaties kunnen ervoor zorgen dat het framework blijft aansluiten bij de veranderende strategische doelstellingen en het risicoprofiel van de organisatie. Door lessen te trekken uit eerdere incidenten en near misses, kan de organisatie haar risk managementpraktijken continu versterken.
Effectief risk management is in de huidige dynamische markt onmisbaar. Door de paradox van risk management te omarmen, kan de Raad van Bestuur de organisatie in staat stellen om te floreren in een onzekere omgeving. Een goed ontworpen risk management framework kan helpen bij het identificeren en mitigeren van bedreigingen voordat ze escaleren, terwijl tegelijkertijd veelbelovende kansen worden blootgelegd. Deze proactieve aanpak stelt de organisatie in staat om weloverwogen beslissingen te nemen, de allocatie van resources te optimaliseren en uiteindelijk een concurrentievoordeel in de markt te behalen. Uiteindelijk betekent ondernemen risico nemen, maar succesvolle bedrijven nemen calculated risks op basis van een gebalanceerde risk managementstrategie.
Neem contact op met CFO Netwerk
Is uw risk management approach gebalanceerd en aligned met uw strategische doelstellingen? Mist uw organisatie kansen of bent u te risico-avers? Een frisse blik op de Risk Management praktijk in uw organisatie kan bijdragen om uw strategie te optimaliseren en groei te bevorderen.
Op zoek naar een partner om door onzekerheid te navigeren en verborgen potentieel te ontsluiten? Overweeg dan om samen te werken met CFO Netwerk. Wij bieden ervaren financiële expertise gecombineerd met een vooruitstrevende aanpak, die u kan helpen om een reeks mogelijke toekomstscenario’s te verkennen, zowel risico’s als kansen te identificeren en robuuste strategieën te ontwikkelen om daarop in te spelen.
Neem vandaag nog contact op met CFO Netwerk en neem controle over uw toekomst!
Referenties
Nocco, B.W., & Stulz, R.M. (2006). Enterprise Risk Management: Theory and Practice (Vol. 18). Journal of Applied Finance.
UNESCO. (2010). Risk Management Handbook. France: UNESCO.