Candor: de olifant in de kamer benoemen – zonder zelf de olifant te zijn
Iedereen heeft het over psychologische veiligheid, maar wat mij betreft missen we in het Nederlandse bedrijfsleven nog iets fundamenteels: candor. Echte openhartigheid. Dingen durven zeggen die nog niet uitgesproken zijn. Ja, ook als ze ongemakkelijk zijn.
Candor betekent: de olifant in de kamer benoemen – zonder zelf de olifant te worden. Niet drammen, niet overschreeuwen, maar helder, met respect voor de ander en zonder jezelf te censureren.
Als interim CFO kom ik regelmatig in situaties waar lastige onderwerpen worden ontweken. Soms zie je zelfs dat cruciale informatie bewust wordt omzeild of niet gedeeld. Dat zijn voor mij altijd signalen. Geen rode kaarten, maar wel stevige gele. Niet omdat ik alles wil weten, maar omdat het iets zegt over de cultuur. Als er niet open gecommuniceerd wordt, ontstaat er mist. En in de mist ontstaan fouten.
Jack Welch, voormalig CEO van GE, was een uitgesproken voorstander van candor. In zijn woorden: “The middle 70 percent need to be coached, the top 20 percent should be rewarded, and the bottom 10 percent need to go.” Een quote die in de Amerikaanse context paste, maar in Nederland al snel weerstand oproept. We herinneren ons vooral dat hij elk jaar afscheid wilde nemen van de ‘onderste 10%’. In een tijd van arbeidsmarktkrapte klinkt dat als vloeken in de kerk. Toch gooien we daarmee ook het kind met het badwater weg: zijn pleidooi voor radicale openheid — juist in feedback en prestaties — is actueler dan ooit.
Want candor is niet hetzelfde als hard zijn. Het gaat om duidelijkheid, niet om dominantie. Het gaat om mensen serieus nemen. En dat begint bij durven zeggen wat gezegd moet worden. Ook als je daarmee iets op scherp zet.
Juist nu, met druk op prestaties, veranderende teams en een krappe arbeidsmarkt, is candor essentieel. Niet om mensen af te rekenen, maar om samen beter te worden. Want mensen haken niet af op eerlijkheid — ze haken af als er niks gezegd mag worden.
Candor gaat niet over hard zijn. Het gaat over duidelijk zijn, met respect. Zodat je vooruitkomt.
Hoe open ben jij als het spannend wordt? En: wie durft bij jou de olifant in de kamer te benoemen?